مترونیدازول دارویی از خانواده آنتی بیوتیک‌های نیترویمیدازول است و با ایجاد اختلال در رشد باکتری ها و موجوداتی موسوم به تک یاخته ها برای درمان عفونت های موجود در نواحی بسته و بدون اکسیژن بدن نظیر دهان و حفره لگن مورد استفاده قرار می گیرد. اثربخشی مترونیدازول در درمان عفونت هایی نظیر عفونت های باکتریایی واژن، معده، عفونت های پوستی، روزاسه و عفونت های دهان مثل عفونت لثه و آبسه های دندانی تائید شده است. مترونیدازول همچنین جهت درمان نوعی بیماری مقاربتی انگلی به نام تریکومونیازیس، عفونت ناشی از نیش حشرات آلوده، زخم های پوستی و زخم بستر بیماران نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
اشکال دارویی مترونیدازول
مترونیدازول در اشکال قرص خوراکی، ویال تزریقی، سوسپانسیون، قرص واژینال، ژل واژینال، شیاف واژینال و ژل موضعی تولید شده و در بازار دارویی ایران موجود است که در ادامه شرح داده می شوند:
قرص های خوراکی مترونیدازول
این قرص ها معمولا به صورت تک دوز یا دو دوز منقسم در روز به مدت حداکثر 10 روز تجویز می شوند. می توانید این قرص ها را همراه با غذا و یا بدون آن استفاده کنید. همچنین اگر در بلع دارو مشکل دارید می توانید آن را له کرده یا بجوید. اما توجه داشته باشید که ممکن است دچار احساس طعم فلزی یا ترشی در دهان شوید. همچنین این احتمال وجود دارد که در مصرف خوراکی مترونیدازول رنگ ادرار به قرمز یا آجری تغییر کند که پس از قطع مصرف آن از بین خواهد رفت. توصیه می شود حین مصرف قرص مترونیدازول تا 2 ساعت بعد از رانندگی و کار با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری شود.
ویال تزریقی مترونیدازول
ویال مترونیدازول یک داروی بیمارستانی است و لذا نگهداری و مصرف آن در منزل توصیه نمی شود. فرم تزریقی مترونیدازول طبق دستور پزشک معمولاً 3 یا 4 بار در روز از طریق تزریق در ورید تجویز می شود. تزریق این دارو بصورت انفوزیون وریدی بوده به آرامی و در مدت 1 ساعت انجام می‌گیرد و دوز مصرفی بر اساس وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ به درمان تنظیم می شود.
اگر از ویال تزریقی مترونیدازول در منزل استفاده می کنید تمامی نکات مربوط به آماده سازی، تزریق و امحاء سرنگ و ویال را از متخصصان مربوطه آموخته و به دقت اجرا کنید. محلول تزریقی مترونیدازول در حالت عادی بدون رنگ و شفاف است، لذا اگر محتوای ویال کدر شد یا تغییر رنگ داد از مصرف آن خودداری کنید. فرآورده تزریقی مترونیدازول نیز می تواند باعث ایجاد طعم فلزی در هان و تغییر رنگ ادرار شود. همچنین احتمال بروز سرگیجه و خواب آلودگی نیز وجود دارد، از این رو توصیه می شود طی 2 ساعت پس از تزریق از انجام فعالیت های نیازمند دقت نظیر رانندگی خودداری شود.
سوسپانسیون مترونیدازول
می توانید سوسپانسیون مترونیدازول را همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید، اما توجه داشته باشید که پیش از مصرف محتوای بطری را به خوبی تکان دهید و تا دو ساعت بعد از مصرف از انجام فعالیت هایی نظیر رانندگی و کار با ماشین آلات خودداری کنید.
قرص، ژل و شیاف واژینال مترونیدازول
اشکال واژینال مترونیدازول در درمان عفونت های مقاربتی (STI) و همچنین واژینوز باکتریایی زنان کاربرد دارد. توصیه می شود دارو را مطابق دستور پزشک و با اپلیکاتور مناسب استفاده کنید. اگر از یک نوع داروی واژینال استفاده می کنید بهتر است آن را شب هنگام و پیش از خواب استفاده نمائید، اما اگر از دو نوع فرآورده واژینال استفاده می کنید یکی را صبح و دیگری را پیش از خواب شبانه مصرف کنید.
معمولا توصیه می شود که فرآورده های واژینال را به طور مرتب و تا اتمام دوره درمان و بدون توجه به ایام قاعدگی بکار ببرید و در این مدت بدون مشورت با پزشک از دوش های واژینال استفاده نکنید. اگر از فرآورده های واژینال جهت درمان عفونت استفاده می کنید بهتر است در طول دوره درمان از هرگونه تماس جنسی با شریک زندگی خود بپرهیزید یا جهت حفاظت بشتر از کاندوم استفاده کنید.
ژل موضعی مترونیدازول
ژل مترونیدازول جهت بهبود عفونت های پوستی ناشی از گزش حشرات، زخم بستر و سایر زخم های پوستی استفاده می شود.
داروهای موضعی فقط جهت استفاده بر روی پوست در نظر گرفته شده‌اند، لذا از بلعیدن دارو یا تماس آن با بینی، چشم، گوش و اندام تناسلی اجتناب کنید. پیش از مصرف فرآورده موضعی سطح موردنظر را تمیز کرده و خشک نمائید و بدون توصیه پزشک از باندپیچی کردن و پوشاندن ناحیه تحت درمان خودداری کنید.
ژل موضعی مترونیدازول را دور از مواد اشتعال زا نگهداری کرده و حین استفاده از آن در مجاورت آتش قرار نگیرید و سیگار نکشید.
جهت کسب بهترین نتایج از درمان با تمامی اشکال مترونیدازول به دستورالعمل های روی برچسب نسخه با دقت عمل کنید و اگر قسمتی از دستورات برایتان مبهم است از پزشک یا داروساز راهنمایی بگیرید. دوز تجویزی خود را تغیر ندهید و دارو را بیشتر از زمان تجویز شده مصرف نکنید. همچنین اگر به رغم عدم اتمام دوره درمان متوجه علائم بهبودی شدید، مصرف دارو را قطع نکنید. انجام این کار موجب می شود که باکتری ها فرصت رشد مجدد داشته باشند و عفونت به طور کامل درمان نشده و مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد شود.
متروماکس
یکی از اشکال رایج مترونیدازول موجود در ایران، مترونیدازول با نام تجاری متروماکس است. این فرآورده در شرکت دارویی تهران شیمی که یکی از برترین شرکت های دارویی ایران به شمار می رود تولید شده و در دسترس مصرف کنندگان قرار می گیرد.
متروماکس در اشکال و فرم های مختلفی نظیر قرص های 250 و 500 میلی گرمی متروماکس، سوسپانسیون 125 میلیگرم/ 5 میلی لیتر متروماکس، ژل واژینال 0.75% متروماکس و قرص واژینال 500 میلی گرمی متروماکس تولید و عرضه می شود.
نقش مترونیدازول در درمان عفونت های ناشی از باکتری های بی‌هوازی
سالها است که مترونیدازول به طور گسترده برای درمان تریکومونیازیس، آمیبیازیس و ژیاردیازیس استفاده می شود، اما مطالعات اخیر حاکی از این است که این دارو در مقابل باکتری های بی هوازی فعال است و پس از مصرف مقادیر معمول خوراکی، تزریق وریدی یا دوزهای رکتال؛ میزان باکتری‌کشی مترونیدازول در سرم، مایع مغزی نخاعی و بافت ها به حد موردنیاز می رسد. تحقیقات متخصصان نشانگر این است که استفاده از مترونیدازول در رژیم های آماده سازی روده قبل از عمل، موجب کاهش تعداد دفعات عفونت پس از عمل شده و با عفونت بی هوازی مقابله می کند. شایان ذکر است که عفونت های بی هوازی پس از جراحی آپاندیس یا هیسترکتومی (خارج کردن رحم) با مصرف مترونیدازول کاهش یافته و پس از یک هفته کاملا بهبود یافته اند. نقش مترونیدازول در درمان عفونت های بی هوازی قفسه سینه، سر، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری-تناسلی زنان و سپتیسمی نیز کاملا موفقیت آمیز بوده است. در حال حاضر مترونیدازول به عنوان فعال‌ترین عامل موجود در برابر بی‌هوازی‌های اجباری مورد استفاده قرار می گیرد و در درمان عفونت‌های جدی ناشی از این ارگانیسم‌ها از ارزش بالایی برخوردار است. ذکر این نکته ضروری است که به رغم عدم وجود تحقیقات کافی در مقایسه میزان اثربخشی مترونیدازول نسبت به کلیندامایسین، کلرامفنیکل یا پنی سیلین؛ با قطعیت می توان گفت که مترونیدازول یک عامل بسیار موثر در درمان و پیشگیری از عفونت های ناشی از باکتری های بی هوازی است.
