روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند باعث درد، تورم و سفتی در مفاصل شود. اگرچه هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد؛ تشخیص به‌موقع می‌تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از آسیب دائمی به مفاصل کمک کند. در ادامه این مقاله به بررسی علائم، روش‌های مدیریت بیماری و علل ابتلا به آن خواهیم پرداخت.
روماتیسم مفصلی چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی است و می‌تواند باعث درد مفاصل و التهاب در بدن شود. آسیب مفصلی که آرتریت روماتوئید ایجاد می‌کند، معمولا در هر ۲ طرف بدن اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر مفصلی در یکی از بازوها یا پاهای شما تحت تاثیر قرار گرفته باشد، احتمالا همان مفصل در بازو یا پای دیگر نیز تحت تاثیر این بیماری قرار خواهد گرفت.
این موضوع یکی از روش‌هایی است که پزشکان روماتولوژی، روماتیسم مفصلی را از سایر اشکال آرتریت تشخیص می‌دهند. اگر آرتریت روماتوئید در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شود، درمان و مدیریت آن ساده‌تر خواهد بود.
علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن بوده و علائم آن در دوره‌هایی که به‌عنوان شعله‌ورشدن (Flares) شناخته می‌شوند، افزایش پیدا می‌کند. همچنین، ممکن است پس از مدتی علائم به‌طور کامل ناپدید شوند که به این دوره، دوره بهبودی می‌گویند.
علائم روماتیسم مفصلی معمولا بر مفاصل دست، مچ دست و زانو تاثیر می‌گذارند؛ اما می‌تواند بافت‌ها و اندام‌های سراسر بدن از جمله ریه‌ها، قلب و چشم‌ها را نیز درگیر کنند. علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- درد در بیش از یک مفصل
- سفتی در بیش از یک مفصل
- حساسیت و تورم در بیش از یک مفصل
- علائم مشترک و یکسان در هر ۲ طرف بدن
- مختل شدن عملکرد مفصل
- تغییر شکل مفصل‌ها
- خستگی
- تب با درجه پایین
- از دست دادن اشتها
- ضعف جسمانی
علائم این بیماری می‌توانند از خفیف تا شدید متفاوت باشند؛ بنابراین مهم است که علائم خود را نادیده نگیرید. اگر اغلب علائم بالا را دارید، توصیه می‌کنیم برای بررسی بیشتر به دکتر روماتولوژی تهران مراجعه کنید.
علت بروز بیماری روماتیسم مفصلی چیست؟
هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در بروز بیماری آرتریت روماتوئید دخیل هستند. با این حال، دلیل اصلی ابتلا به این بیماری هنوز ناشناخته است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن، آنتی‌بادی‌ها را به پوشش مفاصل می‌فرستد. این آنتی‌بادی‌ها به بافت‌های پوشاننده مفاصل حمله کرده و باعث التهاب می‌شوند.
در طی این فرایند، مواد شیمیایی‌ای آزاد می‌شوند که می‌توانند به استخوان‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها و رباط‌های مجاور آسیب برسانند. اگر روماتیسم مفصلی درمان نشود، مفاصل آسیب‌دیده، شکل خود را از دست می‌دهند و در نهایت از بین می‌رود.
عوامل خطر در بیماری روماتیسم مفصلی
عوامل خطر برای ابتلا به روماتیسم مفصلی عبارت‌اند از:
- سن: افراد بالای ۵۰ سال، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- جنسیت: مردان بیشتر از زنان ممکن است به روماتیسم مفصلی مبتلا شوند.
- ژنتیک: افرادی که با ژن‌های خاصی به نام ژنوتیپ‌های HLA کلاس II متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به RA هستند.
- سابقه زایمان: زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند در معرض خطری بیشتری برای ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.
- سیگار کشیدن: مطالعات نشان می‌دهند که افراد سیگاری در معرض افزایش خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی هستند.
- چاقی: اضافه وزن و چاقی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- رژیم غذایی: مصرف زیاد سدیم، شکر، گوشت قرمز و آهن با افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید مرتبط است.
تشخیص روماتیسم مفصلی
تشخیص آرتریت روماتوئید فرآیندی زمان‌بر بوده و به انجام آزمایش‌های متعددی نیاز دارد. در معاینه فیزیکی پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
- وجود هرگونه تورم و قرمزی در قسمت مفاصل
- بررسی عملکرد مفصل و دامنه حرکتی
- لمس مفاصل آسیب‌دیده برای بررسی گرما و حساسیت
- بررسی ندول‌های پوستی
- تست رفلکس و قدرت عضلانی مراجع
همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌های تصویربرداری خاصی مانند سونوگرافی، اشعه ایکس یا MRI را نیز برای مراجع تجویز کند. این آزمایش‌ها علاوه بر تایید آسیب به مفصل، شدت آسیب را نیز نشان می‌دهند.
درمان روماتیسم مفصلی چگونه است؟
هیچ درمان قطعی‌ای برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد؛ اما با مدیریت بیماری می‌توان از آسیب بیشتر به مفاصل جلوگیری کرد. درمان‌هایی که ممکن است پزشک برای بیماران تجویز کند عبارت‌اند از:
- تجویز داروهایی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، کورتیکواستروئیدها، استامینوفن و داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) برای کاهش درد و التهاب
- توصیه به انجام حرکت‌های ورزشی به‌منظور بهبود دامنه حرکتی مفاصل
- تجویز آتل و بریس برای نگه‌داشتن مفاصل در حالت استراحت
- تنظیم رژیم غذایی و توصیه به مصرف غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳
جمع‌بندی
در این مقاله به پرسش روماتیسم مفصلی چیست پاسخ دادیم و علائم و روش‌های درمان آن را بررسی کردیم. همچنین، در نظر داشته باشید زنانی که مبتلا به روماتیسم مفصلی کنترل‌نشده هستند، ممکن است در معرض خطر زایمان زودرس قرار بگیرند. اگر به بیماری آرتریت روماتوئید مبتلا و هم‌اکنون باردار هستید، توصیه می‌کنیم به‌طور مرتب به دکتر فوق تخصص زنان مراجعه کنید.
