شکستن سنگ کلیه : بر طبق تحقیقات می توان گفت که در جامعه ما 20 % افراد مبتلا به سنگ کلیه می باشند و با توجه به درد شدیدی که این عارضه ایجاد می کند این افراد به طور مکرر به کلینیک ها و اورژانس مراجعه نموده و موجب اتلاف وقت از یک سو و تحمیل هزینه بر فرد از سوی دیگر شده است.در این مقاله ما در مورد روش های غیر جراحی سنگ شکنی کلیه توضیح خواهیم داد.
روش های مختلف سنگ شکنی کلیه
الف ) روش برون اندامی سنگ شکنی کلیه(ESWL) : این روش با به کار بردن دستگاه سنگ شکن و خارج از اتاق عمل انجام می گردد.
ب ) روش درون اندامی سنگ شکنی کلیه که دارای روش های متعددی می باشد و نیازمند اتاق عمل است :
- روش TUL : برای جراحی سنگ های داخل حالب به کار برده می شود که به صورت اندوسکوپی و از طریق مجرای ادراری انجام می شود.
- روش PCNL : برای جراحی سنگ داخل کلیه که با سنگ شکن برون اندامی شکسته نشده یا ابعاد سنگ بزرگ بوده و به اصطلاح شاخ گوزنی گفته می شود ،مورد استفاده قرار می گیرد که با یک شکاف یک سانتی متری از پهلو انجام می گردد.
- روش RIRS : این روش در واقع جدید ترین روش جراحی می باشد که از طریق مجرای ادراری و بدون شکاف برای خارج سازی سنگ داخل کلیه و با به کار بردن لیزر به وسیله فوق تخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) انجام می گردد.
چه نوع سنگ هایی را می شود با سنگ شکن برون اندامی (ESWL) درمان نمود؟
- سنگ کلیه بزرگتر از 5 میلیمتر و کوجکتر از 20 میلیمتر با سنگ شکن برون اندامی (ESWL) به روش مناسبی درمان می گردد.
- این که سنگ کلیه چه جنسی داشته باشد ،می تواند در پاسخ به سنگ شکنی مهم باشد.سنگ اسید اوریکی بهترین پاسخ و سنگ سیستینی کمترین پاسخ به سنگ شکن برون اندامی (ESWL) دارند.
- محل قرار گرفتن سنگ هم مهم می باشد بهترین پاسخ به سنگ شکن برون اندامی (ESWL) در سنگ های کالیس فوقانی و حالب فوقانی می باشد و در سنگ کالیس تحتانی پاسخ ضعیف است.
- در بیماراین که لاغر هستند پاسخ درمانی بهتر است و در افراد چاق قدرت امواج برای سنگ شکنی کمتر می باشد.
- می توان گفت که در کودکان پاسخ درمانی به سنگ شکن برون اندامی (ESWL) بهتر می باشد.
چه مواقعی نباید سنگ شکن برون اندامی (ESWL) انجام داد؟
- داشتن عفونت سیستم ادراری
- آنوریسم رگ های بزرگ
- کسانی که داروی رقیق کننده خون مانند آسپرین و وارفارین و پلاویکس و … مصرف می کنند.
- در خانم های حامله نیز نباید سنگ شکن برون اندامی (ESWL) انجام گرددو باید از روش های درون اندامی یا لیزر استفاده گردد.
چگونگی سنگ شکنی برون اندامی (ESWL)
در سنگ شکنی برون اندامی بیمار بایست 6 ساعت پیش از سنگ شکن باید از خوردن مایعات و غذا خودداری کند.
پیش از شروع کار برای بیمار یک سرم وصل می گردد و داروی مسکن به بیمار تزریق می گردد.به غیر از داروی مسکن،از یک شل کننده عضلانی نیز برای شل شدن عضلات استفاده می شود.(در این عمل برای بچه ها معمولا از بیهوشی عمومی استفاده می کنند)بیماربر روی ماشین سنگ شکن قرار گرفته ،به پشت می خوابد دستگاه بر علیه سنگ های کلیه امواجی را ارسال می کند و موجب شکسته شدن آن ها می گردد به این ترتیب که از طریق عکس های رادیولوژی محل سنگ ها تعیین می شود و امواج درست در همان محل ها متمرکز می شوند .سنگ های خرد شده از طریق میزنای وارد مثانه و بعد از بدن دفع می گردند.عملیات سنگ شکنی اغلب یک ساعت زمان می برد.
بعد از عملیات سنگ شکنی کلیه (ESWL) چه مراقبت هایی را باید انجام داد؟
- فرآیند دفع خرده های سنگ امکان دارد چندین روز یا حتی چند ماه به طول انجامد که در این مدت وجود خون در ادرار غیر عادی نمی باشد که البته رنگ ادرار به مرور زمان روشن تر می گردد.
- نوشیدن آب و مایعات به مقدار زیاد برای تسهیل در روند دفع خرده های سنگ بسیار کمک کننده می باشد.
- هر گونه علامت ونشانه غیر طبیعی مانند دفع خون روشن ،درد شدید ،تب و نداشتن توانایی دفع ادرار را بیمار باید به پزشک معالج خود اطلاع دهد.
- بعد از انجام سنگ شکن امکان دارد در ناحیه ای که امواج تابیده شده اند (شکم و کمر) کبودی و خون مردگی مشاهده شود که جای نگرانی ندارد و پس از مدتی رفع خواهد شد.
- به علت احتمال بروز خونریزی در طی سنگ شکن و بعد از آن ،هفته های بعد از سنگ شکن برای بیمار آزمایش هموگلوبین فرستاده می شود.
- 2 تا 3 هفته بعد از سنگ شکن تصویر برداری (سونوگرافی /عکس ساده شکمی ) برای بررسی میزان موفقیت سنگ شکن و وجود خرده سنگ های احتمالی باقیمانده انجام می گردد.در این شرایط نیاز به انجام سنگ شکنی دوباره ،3 ماه بعد از جلسه اول قابل انجام بوده که برای 2 مرتبه نیز قابل تکرار می باشد.
سنگ شکنی کلیه (ٍESWL) دارای چه عوارضی می باشد؟
عوارضی که سنگ شکنی با ESWL دارد شامل صدمه به پارانشیم کلیه و کاهش عملکرد کلیه و افزایش فشارخون و شکسته نشدن کامل سنگ است.در صورتی که در طی دو بار سنگ شکنی سنگ نشکسته باشد بایست با روش PCNL سنگ خارج گردد.
