پزشکی شغلی است که با جان انسان‌ها مرتبط است. جامعه ما پزشکی را شغلی مقدس می‌داند و پزشک نیز سعی می‌کند تا حفظ جان بیمار برایش در اولویت باشد. اما گاهی مشکلاتی پیش می‌آید یا پزشک معالج با قصور در کار خود جان بیمار را به خطر می‌اندازد. در این شرایط فرد زیان دیده می‌تواند بر اساس قانون از پزشک متخلف شکایت کند. اما این کار را چگونه باید انجام داد. در ادامه به نحوه شکایت از پزشک متخلف خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
قصور و تخلفات پزشکی
پزشک موظف است تمام مهارت‌های حرفه‌ای و دقت لازم را در طول درمان را به کار گیرد. زمانی که یک پزشک به دلیل اهمال و قصور در انجام وظایف خود، اسرار یک بیمار را فاش کند یا هر اقدام دیگری خلاف قوانین و مقررات حوزه حرفه‌ای انجام دهد، قصور پزشکی اتفاق افتاده است. در چنین مواردی، بر اساس مقررات، می‌توان از پزشک متخلف شکایت کرد.
نمونه‌های تخلفات پزشکی
تخلفات حرفه‌ای و شغلی توسط پزشکان به صراحت در قانون ذکر شده است. هر پزشکی که چنین تخلفاتی مرتکب شود، تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت. اگر تخلف اثبات شود، پزشک بر اساس قانون مجازات و جریمه خواهد شد:
این تخلفات شامل موارد زیر می‌شود:
- انجام درمان یا عمل‌های خارج از حوزه تخصصی
چنین اقداماتی ممکن است منجر به تعلیق فعالیت پزشکی به مدت شش ماه تا یک سال شود. در صورت تکرار، مجوز پزشک متخلف لغو خواهد شد. در صورت مرگ بیمار، شکست عضو، یا از دست دادن سلامتی، موضوع بر اساس قوانین جزایی بررسی خواهد شد و علاوه بر مجازات مربوطه، پزشک موظف به جبران خسارت‌های بیمار خواهد بود.
- فاش کردن اسرار و نوع بیماری
- انجام اقدامات خلاف شئون پزشکی.
- جلب بیماران از طریق تبلیغات گمراه‌کننده.
- عدم پایبندی به تعرفه‌های پزشکی تصویب‌شده.
- ارائه داروهای مشابه به جای اصلی.
- رفتار نامناسب کارکنان پزشکی با بیماران.
- امتناع از پذیرش بیماران اورژانسی توسط مراکز پزشکی.
- کمبود تسهیلات پزشکی ضروری.
- کمبود مهارت‌های کافی.
- اهمال از سوی پزشک.
- عدم پیروی از استانداردهای قانونی، دینی و حرفه‌ای در انجام وظایف قانونی.
- سهل انگاری و کوتاهی در درمان بیمار.
مرجع صالح برای برخورد با تخلفات پزشکی
تخلفات پزشکی به مواردی اشاره دارد که در زمینه جرایم جنایی قرار نمی‌گیرند. بنابراین، گزارش تخلف یک پزشک باید به سازمان نظام پزشکی ارجاع شود.
کمیته بررسی نظام پزشکی که برای بررسی شکایات بیماران تشکیل شده است، در صورت اثبات تخلف، یکی از مجازات زیر را بر اساس موضوع اعمال خواهد کرد
- توبیخ شفاهی در حضور هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی.
- اخطار کتبی با ثبت در سوابق سازمان نظام پزشکی.
- اخطار کتبی همراه با ثبت در سوابق سازمان نظام پزشکی و اطلاع رسانی در تابلو اعلانات سازمان نظام پزشکی.
- محرومیت از حرفه‌های پزشکی به مدت سه ماه تا یک سال در محل تخلف.
- محرومیت از حرفه‌های پزشکی به مدت سه ماه تا یک سال یا 1 سال تا 5 سال در کل کشور.
- محرومیت دائمی از حرفه‌های پزشکی در کل کشور.
جرائم پزشکی چیست؟
برای معرفی پزشک به عنوان یک مجرم، باید در قانون عناوین مجرمانه تعریف شده باشد.
طبق ماده 495 قانون مجازات اسلامی «اگر یک پزشک در درمان‌هایی که انجام می‌دهد، موجب مرگ یا آسیب جسمانی شود، مسئول خسارت خواهد بود مگر اینکه اقداماتش با مقررات پزشکی و استانداردهای فنی سازگار باشد یا پیش از درمان موافقت حاصل کرده باشد و هیچ اهمالی انجام نداده باشد. اگر در دانش و عمل پزشک هیچ خطا یا اهمالی وجود نداشته باشد، هیچ مسئولیتی برای او وجود ندارد، حتی اگر موافقت بیمار یا خانواده او را اخذ نکرده باشد.»
به علاوه، طبق ماده 496 قانون مجازات اسلامی «پزشکی که دستورات درمانی را به بیمار یا پرستار می‌دهد، در صورت مرگ یا آسیب جسمانی مسئول خواهد بود مگر اینکه مطابق ماده 495 عمل کند.»
در مواردی که بیمار یا پرستار می‌دانند که دستور اشتباه است و با این حال آن را دنبال می‌کنند، پزشک مسئولیتی ندارد و خسارت و آسیب به بیمار یا پرستار نسبت داده می‌شود.
مواردی که منجر به مجازات پزشکان می‌شوند:
- قتل
- ضرب و جرح
- نقص عضو
- سقط جنین مخالف مقررات
مجازات هر یک از موارد فوق می‌تواند شامل حبس، جریمه، پرداخت دیه و محرومیت از مشارکت در حرفه پزشکی باشد.
مراجع صالح برای شکایت از پزشک متخلف
مراجع صلاحیت‌دار برای برخوردهای با جرایم پزشکی شامل چندین نهاد قضایی است، که عبارتند از:
- دادگاه‌های عمومی
دادگاه‌های عمومی مسئول رسیدگی به تمام مواردی است که به عنوان جرایم در قوانین مدنی و جزایی کشور تعریف شده‌اند و جزئیات مجازات‌ها مشخص شده است.
از آنجا که رسیدگی به پرونده‌های پزشکی نیازمند تخصص و بررسی توسط کارشناسان و متخصصان این حوزه است، قوه قضائیه به طور خاص دادسرای جرایم پزشکی را برای جرایم پزشکی و داروسازی تعیین کرده است.
- دادسرای جرایم پزشکی
شعبه اصلی دادسرای جرایم پزشکی در تهران واقع شده است که اختیار بررسی موارد تخلف و قصور از سوی پزشکان در تمام سطوح را دارد.
پس از ثبت شکایت به کمک مشاوره حقوقی در این اداره، موضوع توسط کمیسیون‌های پزشکی این دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت ثابت شدن اهمال از سوی کادر پزشکی و پزشک، تیم پزشکی به دادگاه فراخوانده می‌شود تا توضیحاتی ارائه دهد.
تصمیم نهایی دادگاه جرایم پزشکی درباره پرونده به دو صورت اتخاذ می‌شود:
اگر قاضی تصمیم بگیرد که هیچ قصوری رخ نداده است، دستور صدور حکم برای تبرئه یا تعلیق دادرسی صادر خواهد شد.
اگر تخلف حرفه‌ای پزشکی اثبات شود، کیفرخواست صادر و پرونده به دادگاه ارسال خواهد شد. دادگاه کیفری، بر اساس محتوای پرونده، نظر کارشناس و دفاعیات طرفین، حکم صادر خواهد کرد.
- شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف در امور پزشکی در تهران و بسیاری از استان‌ها مستقر است. اعضای این شوراها از کارشناسان و متخصصان تأیید شده توسط شورای پزشکان تشکیل شده‌اند.
پرونده‌های ارجاع شده به این شورا باید دارای مبلغ کمتر از 5 میلیون تومان باشند یا باید توافق بین طرفین برای حل شکایت در این شورا وجود داشته باشد.
اغلب پرونده‌های مورد بررسی شورای حل اختلاف پزشکی مربوط به امور دندانپزشکی یا دیه‌های کمتر از 5 میلیون تومان می‌شوند.
- سازمان تعزیرات حکومتی
در برخی موارد نیز امکان شکایت‌ها علیه پزشکان به سازمان تعزیرات حکومتی وجود دارد. برخی از مواردی که در حوزه این سازمان در امور بهداشت و پزشکی قرار دارند عبارتند از
- تاسیس موسسات پزشکی غیرمجاز توسط افراد بی‌صلاحیت.
- تاسیس موسسات پزشکی توسط متخصصان بدون مجوز.
- خودداری بیمارستان‌ها در پذیرش و ارائه خدمات اورژانس لازم به بیماران.
چگونگی شکایت علیه پزشک متخلف
شکایت خود را به همراه توضیحات مسئله و تمام اسناد به اداره مربوطه ارائه دهید.
پس از ثبت شکایت، شما یک ابلاغیه دریافت خواهید کرد که تاریخ حضور شما در شعبه مربوطه را مشخص می‌کند. در تاریخ مشخص شده باید به شعبه مراجعه کرده و توضیحات خود را ارائه دهید.
قاضی اسناد مربوط به ادعای شما را از مراکز بهداشتی مربوطه دریافت خواهد کرد. می‌توانید خود اسناد لازم را به مرکز بهداشتی ارائه دهید.
قاضی ممکن است با تکمیل اسناد پرونده، احضار شاهدان، احضار خوانده، ارجاع بیمار به پزشک قانونی و دریافت نظرات تخصصی کمیسیون پزشکی، رای نهایی را صادر نماید.
