موسیقی‌درمانی، رشته امیدوارکننده‌ای است که اخیراً مورد توجه قرار گرفته است و به‌عنوان یک رویکرد مؤثر برای مدیریت علائم بیش‌فعالی با تکمیل درمان‌های مرسوم شناخته شده است. موسیقی‌درمانی به کاهش بروز رفتارهای ناسازگار و طیف گسترده ای‌از علائم بیش‌فعالی که منجر به بهبود شناختی، عاطفی و اجتماعی می‌شوند، کمک می‌کند. در این مطلب تأثیر موسیقی را بر درمان کودکان بیش‌فعال بررسی می‌کنیم. پس اگر فرزند شما مبتلا به بیش‌فعالی است این مطلب را از دست ندهید.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی اختلالی عصبی‌رشدی است که عمدتاً کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و چالش‌های مادام‌العمر ازجمله بی‌توجهی، تکانشگری و بی‌قراری را به همراه دارد. هم بزرگسالان و هم کودکان می‌توانند به اختلال نقص توجه دچار شوند. تمرکز روی کار و ثابت نشستن برای مدتی طولانی ممکن است برای افراد مبتلا به این اختلال آسان نباشند
موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی درمانی نوعی درمان است که از موسیقی در تعاملات درمانی برای افزایش سلامت جسمی و روانی استفاده می کند. برای افراد مختلفی از جمله افراد مبتلا به آلزایمر، اوتیسم و بیش فعالی مفید است.
آیا موسیقی درمانی به ADHD کمک می کند؟
مطالعات تحقیقاتی نشان می دهد که موسیقی درمانی می تواند در بهبود تمرکز، افزایش مهارت های ارتباطی و کاهش نوسانات خلقی به افراد مبتلا به بیش فعالی کمک کند. همچنین می تواند اختلالات همزمان با بیش فعالی مانند اضطراب و افسردگی را کاهش دهد.2 موسیقی درمانی به عنوان یک درمان جایگزین ADHD محبوبیت پیدا کرده است زیرا موثر و غیر تهاجمی است و به راحتی در خانه انجام می شود.
انواع مداخلات مورداستفاده در موسیقی‌درمانی برای درمان بیش‌فعالی
موسیقی‌درمانگران از تکنیک‌های درمانی مختلفی استفاده می‌کنند که به‌طور خاص شخصی‌سازی شده و متناسب با نیازها، ترجیحات و چالش‌های هر بیمار تنظیم شده‌اند.
در طول یک جلسه، موسیقی‌درمانگران ممکن است از مداخلات فعال یا غیرفعال استفاده کنند. در طول یک جلسه فعال، بیماران با خواندن یا نواختن یک ساز، نوشتن آهنگ یا حرکت به سمت موسیقی فعالانه در ساخت موسیقی شرکت خواهند کرد. در طول یک جلسه غیرفعال، بیماران به موسیقی نواخته‌شده توسط درمانگر خود یا صدای ضبط‌شده گوش می‌دهند. آن‌ها همچنین می‌توانند زمانی را صرف بحث درمورد موسیقی و بیان افکار و احساسات خود کنند.
جلسات موسیقی‌درمانی می‌توانند در محیط‌های مختلفی ازجمله بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سرپایی و مدارس، جایی که درمانگران ممکن است جلسات انفرادی یا گروهی را رهبری کنند، برگزار شوند.
مزایای موسیقی‌درمانی برای بیش‌فعالی
موسیقی‌درمانی به کاهش طیف وسیعی از علائم بیش‌فعالی ازجمله تحریک، بی‌توجهی، رفتارها و تصمیم‌گیری تکانشی، پرخاشگری، رفتارهای مخرب، مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی کمک می‌کند.
موسیقی‌درمانی علاوه بر کاهش علائم اصلی بیش‌فعالی، به کنترل بیماری‌های همزمان مانند افسردگی، اختلالات یادگیری و اختلال نافرمانی مقابله‌ای نیز کمک می‌کند.
مزایای شناختی
آهنگ‌ها، ریتم‌ها و ضرب‌ها ساختاری ارائه می‌دهند؛ چیزی که در بیش‌فعالی وجود ندارد و بسیار موردنیاز است. عناصر موسیقی (تمپو، ریتم، ضرب) استفاده‌شده در طول جلسات به فعال کردن و ارتقای توجه و تمرکز کمک می‌کنند. مداخلات فردی می‌توانند عملکردهای شغلی و تحصیلی مانند خواندن و مهارت‌های زبانی را بهبود بخشند.
مزایای عاطفی
قدرت موسیقی در یک جلسه تنظیم هیجانی را تسهیل می‌کند، استرس را کاهش می‌دهد و خلق‌وخوی کلی را بهبود می‌بخشد. موسیقی چه ازطریق بداهه‌نوازی و چه ازطریق یک جلسه ساختاریافته، تأثیر مثبتی بر روحیه کودک بیش‌فعال دارد.
مزایای اجتماعی
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است ازنظر اجتماعی دچار مشکل شوند. جلسات گروهی به‌ویژه برای بیش‌فعالی مفید هستند؛ زیرا باعث تقویت ارتباط، همکاری و مهارت‌های اجتماعی می‌شوند. در طول یک جلسه گروهی، درمانگران فعالیت‌های موسیقایی مشترک و گروهی را تمرین می‌کنند. همچنین به کودکان روش همکاری و نوبت‌دهی را آموزش می‌دهند. این فعالیت‌ها برای کودکان مبتلا به بیش‌فعالی به شدت چالش‌برانگیز هستند. اما تشویق کودکان به استقلال و ترویج خلاقیت در طول جلسات به کودکان می‌آموزد چگونه در یک محیطی اجتماعی به درستی با دیگران تعامل برقرار کنند.
تحقیقات و شواهدی که از اثربخشی موسیقی‌درمانی برای بیش‌فعالی حمایت می‌کنند
مطالعات متعدد تأثیرات مثبت موسیقی‌درمانی بر افراد مبتلا به بیش‌فعالی را برجسته کردند.
یکی از این بررسی‌ها نتایج 17 مطالعه را تجزیه و تحلیل کرد که بهبود علائم بیش‌فعالی را پس از جلسات موسیقی‌درمانی فعال و غیرفعال ارزیابی می‌کرد. نتایج بر اساس نوع مداخله در جدول زیر خلاصه شده‌اند:
| مزایای موسیقی‌درمانی | |
| جلسات فعال | جلسات غیرفعال |
| · همگامی بین نیمکره‌ها: به نظر می‌رسد هر دو طرف مغز بهتر با هم ارتباط برقرار کرده و با هم کار می‌کنند
· افزایش عزت نفس · بهبود مهارت‌های اجتماعی · کاهش رفتارهای پرخاشگرانه · بهبود خودکنترلی |
· بهبود عملکرد تحصیلی ازجمله مهارت‌های ریاضی و خواندن
· بهبود تمرکز و توجه · بهبود تعادل و عملکردهای حرکتی · کاهش رفتارهای مخرب · کاهش بی‌قراری به‌ویژه هنگام گوش دادن به موسیقی راک |
در مطالعه دیگری که در کشور کره روی 60 کودک و نوجوان مبتلا به بیش‌فعالی انجام شد، جلسات موسیقی‌درمانی که دو بار در هفته در طول سه ماه انجام شد، افزایش سطح سروتونین (یک ماده شیمیایی که در اضطراب و افسردگی نقش دارد) و در نتیجه کاهش استرس و افسردگی را نشان دادند. جلسات موسیقی غیرفعال باعث آرامش می‌شود و به بهبود کنترل و تنظیم عاطفی کمک می‌کند. در حالی که مشارکت فعال موسیقی با بداهه‌نوازی، توانایی شرکت‌کنندگان را برای مقابله با استرس بهبود می‌بخشد.
در نهایت، در یک نظرسنجی از 98 موسیقی‌درمانگر که با افراد مبتلا به بیش‌فعالی کار می‌کردند، نتایج نشان دادند که موسیقی‌درمانی در بهبود علائم بیش‌فعالی مؤثر است. درمانگران دریافتند که این جلسات زمانی که با سایر درمان‌های بیش‌فعالی ازجمله داروها و درمان‌های رفتاری و روان‌شناختی ترکیب می‌شوند، مفید هستند.
جمع‌بندی
اختلال بیش‌فعالی بیماری مزمنی است که بسیاری از جنبه‌های زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. موسیقی‌درمانی ابزاری پویا است که مکمل درمان‌های مرسوم بیش‌فعالی است. فعالیت‌هایی که در طول یک جلسه انجام می‌شود بسته به نیازهای هر بیمار و اهدافی که باید به آن دست یافت، متفاوت هستند. جلسات، اعم از فعال یا غیرفعال، تک به تک یا گروهی، به‌طور خاص توسط یک متخصص آموزش‌دیده طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند. موسیقی‌درمانی با پرداختن به چالش‌های پیش‌روی افراد مبتلا به بیش‌فعالی با موفقیت علائم اصلی (بی‌انگیختگی، توجه، تکانشگری) این اختلال و بیماری‌های همزمان آن (اضطراب، افسردگی) را کاهش داده و زمینه‌های شناختی، عاطفی و اجتماعی را بهبود می‌دهد.