فیزیوتراپی قفسه سینه چیست؟
همه ما می دانیم که تنفس مهمترین نقش را در حیات و عملکرد سیستم بدن ما انسان ها دارد .در برخی مواقع اختلالاتی همانند انواع مختلف بیماری های تنفسی و قلبی سبب می شود که تنفس ما انسان ها با مشکل مواجه شود.بنابراین جهت برطرف نمودن این اختلالات مراقبت های درمانی مختلفی صورت می پذیرد که از جمله ی مهمترین این اقدامات فیزیوتراپی قفسه سینه با هدف بهبود تنفس و پاکسازی مجاری هوایی می باشد که مورد استفاده قرار می گیردو در حقیقت این روش فیزیوتراپی متشکل از اقداماتی می باشد که با هدف درمان بیماران گروه های سنی گوناگونی که دچار مشکلات تنفسی حاد و مزمن هستند انجام می پذیرد.
هدف هایی که در فیزیوتراپی تنفسی دنبال می شوند متشکل از ممانعت از بسته شدن راه های تنفسی و ممانعت از تجمع ترشحات که سبب اختلال در انتقال طبیعی تنفس و اکسیژن می گردد.بهبود پاکسازی راه های اوایی و به وجود آوردن سرفه با هدف به حرکت درآوردن ترشحات و تخلیه آن و افزایش حجم قفسه سینه ،آموزش تمرینات تنفسی و جلوگیری از اختلالات ثانویه مانند به هم خوردن شرایط نرمال می باشد.
تکنیک های فیزیوتراپی قفسه سینه به چه نحوی صورت می گیرد؟
لازم به ذکر است که تکنیک های فیزیوتراپی قفسه سینه متشکل از اجزای گوناگونی مانند ارزیابی و تکنیک های بالینی است.معمولا در ارزیابی های اولیه تاریخچه بیماری توسط درمانگر مورد بررسی قرار گرفته و بعد اقدام به معاینه سایر سیستم های بدن بیمار مانند سیستم قلبی – عروقی و سیستم عصبی خود مختار پرداخته می شود.
در این مرحله مواردی مانند ظاهر کلی بیمار ،شکل و ابعد قفسه سینه الگوی تنفسی و قرینگی حرکت قفسه سینه و همین طور سلامت اعصاب منشعب به سیستم روی و تنفسی ارزیابی می گردد و در مرحله ی بعدی نیز لمس قفسه سینه انجام می شود.که لرزش های گوناگون در زمان تنفس و صحبت و سرفه بیمار مورد بررسی قرار می گیرد.روش های درمانی متشکل از آموزش تمرینات تنفسی و آموزش تنفس دیافراگمی و نیز قرار دادن فرد در حالت های مناسب جهت تخلیه ی ترشحات و همین طور درمان های دستی برای بهبود تنفس و تخلیه ی ترشحات جهت افزایش حجم قفسه سینه و همچنین برای تحریک سرفه انجام می شود.
روش های فیزیوتراپی قفسه سینه
باید اشاره کنیم که در فیزیوتراپی قفسه سینه روش های تاثیرگذار ،تمرینات و درمان های دستی می باشند.برای بیمار تمرینات با هدف بهبود الگوی تنفسی افزایش حجم قفسه سینه تحریک سرفه انجام می شود ،نخستین گام در این راستا ،آموزش تنفس درست به بیمار است که در این مرحله انواع تنفس های دیافراگمی ،تنفس های عمیق و نوع صحیح دم و بازدم را به فرد آموزش می دهند.
گام دوم درمان های دستی می باشد که با روش هایی مانند کاپینگ پرکاشن ویبریشن شیپینگ صورت می گیرد در این مرحله فرد در حالت های مختلفی قرار گرفته و در آن وضعیت درمان دستی انجام می گردد در این مرحله تخلیه ترشحات انجام شده و بعد از بیمار درخواست می شود که با سرفه ترشحات را از سینه خود خارج کند .به این تکنیک ،تخلیه وضعیتی گفته می شودکه با روش ترشح حرکت داده شده و با حالت های گوناگون و سرفه یا دستگاه ساکشن خارج می گردد.
استاندارد فیزیوتراپی قفسه سینه
در فیزیوتراپی قفسه سینه استاندارد به این شکل می باشد که نخست پزشک متخصص ارتوپد از بخش فیزیوتراپی انجام فیزیوتراپی قفسه سینه را خواستار می شود و سپس بر طبق نظر و تشخیص پزشک معالج بیمار به وسیله ی فیزیوتراپیست مورد ارزیابی قرار گرفته و درمان مخصوصی برای او در نظر گرفته می شود.نخست درمانگر با بیمار صحبت نموده و به بررسی تاریخچه فامیلی و بیماری او می پردازد .
سپس معاینات بالینی به وسیله فیزوتراپست صورت می گیرند و چنانچه برای بیمار فیزیوتراپی قفسه سینه در نظر گرفته شده باشد ،انجام فیزوتراپی را برای او آغاز می کنند در این مرحله امکان دارد که بیمار بستری بوده و یا به صورت سرپا باشد که بر اساس شرایط بیمار درمان مناسب برای وی انجام می شود مرحله ی بعدی هم مراقبت های پس از تمرینات و تکنیک های فیزیوتراپی است که شامل دنبال نمودن وضعیت بیمار پس از انجام تکنیک ها و تمرینات ومیزان بهبودی او می باشد.
فیزیوتراپی قفسه سینه دارای چه کاربردی می باشد؟
برای همه بیمارانی که از بیماری های حاد و مزمن تنفسی رنج می برند از فیزیوتراپی قفسه سینه استفاده می شود ،چون در این بیماران اختلالاتی مانند تخلیه نشدن ترشحات و محدودیت تنفسی اغلب موجود می باشد .هیمن طور این روش درمانی برای بیماران دارای مشکل در تخلیه ترشحات و بیماران دارای مشکلات عصبی عضلانی هم مورد استفاده قرار می گیرد.در برخی مواقع پس از جراحی هایی مانند جراحی های ارگان های داخلی بدن مانند جراجی جدار شکم یا رحم و یا جراحی های ستون فقرات فیزیوتراپی قفسه سینه جهت برطرف نمودن مشکلات تنفسی و تخلیه ترشحات پس از عمل مورد استفاده قرار می گیرد.
افرادی که دچار مشکلات بدخیمی مانند انواع تومرهای ریوی می باشند مجبور می باشند که برای همیشه فیزیوتراپی قفسه سینه را انجام دهند.گروه دیگری از بیماران که باید فیزیوتراپی قفسه سینه را انجام دهند ،بیماران دچار عفونت ها و بیماری های مزمن و محدود کننده ریوی مانند بیماری های انسدادی مزمن ریوی که متشکل از برونشیت مزمن آمفیزم و آسم و برونشکتازی و سیستیک فایبروزیس و بیماری عفونی پنومونی می باشند .
ساکشن نمودن فیزیوتراپی قفسه سینه
از جمله مشکلاتی که برای بیماران بستری و یا بیهوش در بیمارستان ایجاد می گردد انباشته شدن ترشحات برای مدت زمان طولانی در داخل ریه است از انجایی که بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی وصل بوده و معمولا نمی تواند خود به خود نفس بکشد بنابراین ترشحات در داخل ریه زیاد شده و غلیظ و چسبنده می گردند زمانی که این ترشحات تخلیه نگردند یک محل مناسب برای به وجود آوردن عفونت در داخل بدن بیمار ایجاد می شود و به غیر از مشکلات ناشی از عفونت ،به بافت ریه هم آسیب وارد می شود.
در ضمن انباشته شدن ترشح و عفونت سبب می شود که حجم عفونت تا حد زیادی کم شود و باعث می شود که بیمار کاملا به دستگاه تنفس مصنوعی وابسته گردد در اغلب موارد جهت پیشگیری از این اتفاقات یکی از تکنیک های فیزیوتراپی قفسه سینه به نام ساکشن مورد استفاده قرار می گیرد که متشکل از یک یا دو لوله ی پلاستیکی استریل و ظرف استوانه است.
محیط های درمانی فیزیوتراپی قفسه سینه
امکان انجام فیزیوتراپی قفسه سینه در مراکز گوناگونی که دارای محیط درمانی و مراقبتی و همین طور در منزل وجود دارد در بیمارستان ها اغلب محل ارائه خدمات فیزیوتراپی دارای دو بخش می باشد بخش بستری و بخش سرپایی.بخش بستری متشکل از بخش مراقبت های ویژه و بخش مراقبت های بعد از جراحی است که در این بخش ها بیمار به دلیل بیهوشی یا عدم توانایی در انجام تنفس خود به خودی و اتصال دستگاه مصنوعی تنفس و یا افزایش ترشحات داخل ریه و کم شدن حجم تنفسی احتیاج دارد که خدمات فیزیوتراپی قفسه سینه برای او انجام شود .
بخش سرپایی نیز متشکل از مراکز توانبخشی و بازآموزی تنفسی و قلبی عروقی است که اغلب بیماران به منظور افزایش حجم تنفسی و یادگیری تمرینات تنفسی و همین طور بالا بردن سطح کیفیت زندگی اقدام به انجام آن می کنندوفیزیوتراپی را می توان در منزل نیز انجام داد . مراکز درمانی دراز مدت مانند آسایشگاه هم نیاز به خدمات فیزیوتراپی دارند.
اصول فیزیوتراپی تنفسی چیست؟
در واقع فیزیوتراپی تنفسی یا فیزیوتراپی قفسه سینه متشکل از اقداماتی می باشد که از روش ها و تکنیک های گوناگون برای افزایش سطح تنفسی افراد و افزایس تنفسی سینه و افزایش قدرت عضلات تنفسی و تخلیه ترشحات بهره می برد.پزشک معالج بیمار ،دستور اولیه فیزیوتراپی تنفسی را صادر می کند که بر اساس مشکلات بیمار به بخش فیزیوتراپی ابلاغ می شود .
در این مرحله نخست بیمار را به صورت دقیق فیزیوتراپیست مورد ارزیابی قرار می دهد و و سپس اقدامات مورد نیاز برای بیمار صورت گرفته و سعی می شود که خدماتی مانند تخلیه ترشحات ،آموزش انواع تکنیک ها و اصلاح الگوی تنفسی بیمار در فیزیوتراپی برای او ارائه گردد.در افراد بستری که از سوی پزشک ارجاع داده می شوند ،بعد از ارزیابی درست ،هدف هایی مانند بهبود کارایی سیستم تنفسی و سعی در جهت مستقل شدن بیمار از دستگاه تنفس مصنوعی همین طور به وجود آوردن و آموزش سرفه ارادی در بیمار جهت تخلیه ترشحات ،پیگیری می گردد.
انواع مختلف فیزیوتراپی تنفسی در نوزادان
در نوزادان ،فیزیوتراپی تنفسی نقش بسزایی در بهبود دارا می باشد. فیزیوتراپی تنفسی را برای نوزادانی مورد استفاده قرار می دهند که دچار بیماریهای مادر زادی مانند سیستیک فیبروزیس و یا مشکلات ساختاری ریوی هستند.فیزیوتراپی تنفسی برای کودکان به وسیله ی فیزیوتراپیست بر طبق مشکل بیمار صورت می پذیرد و از دو روش در این نوع از فیزیوتراپی قفسه سینه استفاده می شود که این دو روش عبارت می باشند از روش موقعیتی و ضربه زدن.
در روش اول یا روش موقعیتی کودک در حالت مناسب جهت تخلیه ترشحات قرار داده شده و با تحریک و ایجاد سرفه تلاس در تخلیه ترشحات کودک می کنند که در این روش جاذبه نقش مهمی را دارا می باشد و به خروج ترشحات کمک زیادی می کند.روش دوم یا ضربه زدن ،یک روشی می باشد که در آن فیزیوتراپیست و یا والیدن کودک بعد از آموزش مورد نیاز ،به ناحیه هایی از ریه که ترشحات دارند با روش مناسب که همان روش فنجانی و برای کودکان کوچکتر روس دو انگشتی است. ضربه می زنند.
آموزش فیزیوتراپی تنفسی در کودکان
از انجایی که در اغلب موارد مشکلات تنفسی کودکان به صورت مادرزادی می باشد بنابراین مشکلات بیشتر به صورت مزمن می باشد و به خاطر همین هم می باشد که پاکسازی راه های هوایی دارای نقش مهمی در کودکان می باشد .بنابراین با هدف تخلیه راه های هوایی ،کنده شدن ترشحات چسبیده و غلیظ به دیواره ریه و همین طور بهبود ظرفیت تنفسی و آموزش سرفه ارادی برای تخلیه ترشحات در کودکان ، فیزیوتراپی قفسه سینه را انجام می دهند.
در کودکان از انجایی که همکاری کم بوده و بیماری تنفسی نیز مزمن می باشد ،الگوی تنفسی به هم می ریزد و در نتیجه ی آن حالت ستون فقرات و پاسچر طرف فرد تحت تاثیر قرار گرفته و در پی آن حجم قفسه سینه کاهش پیدا می کند که نتیجه ان کاهش ظرفیت تنفسی کودک می باشد .بنابراین تصحیح الگوی تنفسی و اصلاح پاسچر کودک در فرآیند فیزیوتراپی دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد.درضمن باید به آموزش والدین کودک نیز اهمیت زیادی داده شود.
پمفلت فیزیوتراپی تنفسی در icu
در فوق نیز اشاره داشتیم که اغلب فیزیوتراپی قفسه سینه را برای کودکانی انجام می دهند که دچار مشکلات مادرزادی مانند سیستیک فایبروزیس ،کودکان نارس و کودکان متصل به دستگاه مصنوعی تنفس و کودکانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته باشند .در برخی مواقع کودکان در دستگاه های تنفس مصنوعی قرار دارند در هنگامی که در محل جداسازی از دستگاه باشند هم بایست آموزش های مورد نایز و اقدامات لازم را برای جداسازی موفق را ببینند.
در این فرآیند اقداماتی که باید انجام شوند عبارت می باشند از به وجود آوردن تهویه و تبادل گازی مناسب به کشلی که اکسیژن دریافتی جهت تنفس فرد به اندازه کافی باشد ، پیشگیری از انباشته شدن ترشحات در داخل ری ،ممانعت از چسبیده شدن ترشحات به دیواره ریه و کمک به جداسازی کودک از دستگاه تنفس مصنوعی است.
فیزوتراپی تنفسی در منزل
درپاره ای از مواقع برای عده ای از بیماران که به دلایل مختلف نمی توانند منزل را ترک کرده و به مراکز فیزیوتراپی مراجعه کنند ؛فیزیوتراپی تنفسی یا همان فیزیوتراپی قفسه سینه را در منزل انجام می دهند.هدف از انجام اقدامات فیزیوتراپی تنفسی در منزل ،تخلیه ترشحات و اصلاح الگوی تنفسی بیمار می باشد.بعد از جراحی ها و بستری های طولانی مدت ،اغلب بیماران ،فیزیوتراپی قفسه سینه را در منزل آغاز می کنند که در این مرحله از انجایی که بیمار از فعالیت مورد نیاز برخوردار نیست ،ترشحات غلیظ و چسبناک گشته است و مستعد به وجود آوردن عفونت است.
بنابراین جمله مهمترین اقداماتی که در فیزوتراپی تنفسی در منزل انجام می شوند عبارت می باشند از پیشگیری از ایجاد عفونت و مشکلات بعدی که در فیزیوتراپی منزل با روش های دستی فیزیوتراپی و تخلیه ای وضعیتی انجام می شود و مرحله ی بعدی هم شامل آموزش تمرینات تنفسی به فرد با هدف افزایش حجم و ظرفیت تنفسی بیمار می باشد.
