سیاه شدن سر استخوان ران، که به عنوان نکروز آواسکولار (استئونکروز) نیز شناخته میشود، یک بیماری جدی و پیشرونده است که در آن خونرسانی به سر استخوان ران دچار اختلال میشود. این وضعیت میتواند منجر به مرگ سلولهای استخوانی و در نهایت فروپاشی و تخریب مفصل ران شود. این بیماری بهطور مستقیم بر کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارد، زیرا با درد شدید و محدودیتهای حرکتی همراه است.
نکروز آواسکولار میتواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در میان افراد میانسال و کسانی که به بیماریهای زمینهای مانند دیابت، مصرف طولانیمدت کورتیکواستروئیدها یا مصرف مزمن الکل مبتلا هستند، دیده میشود. تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار حیاتی است، زیرا در مراحل اولیه میتوان با درمانهای مناسب از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
علت سیاه شدن سر استخوان ران چیست
علت اصلی نکروز آواسکولار به اختلال در جریان خون به استخوان بازمیگردد. عوامل مختلفی میتوانند این اختلال را ایجاد کنند. برخی از این عوامل شامل آسیبهای فیزیکی (مانند شکستگی یا دررفتگی)، استفاده طولانیمدت از داروهای کورتیکواستروئید، مصرف زیاد الکل، و بیماریهای خاصی مثل لوسمی، دیابت، یا بیماریهای خودایمنی میباشند. همچنین، برخی افراد بدون داشتن این عوامل خطر نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، که نشان میدهد عوامل ژنتیکی و متابولیک نیز ممکن است در بروز این وضعیت نقش داشته باشند.
زمانی که خونرسانی به استخوان مختل میشود، سلولهای استخوانی شروع به مردن میکنند و با گذشت زمان، ساختار استخوان ضعیف شده و ممکن است فروپاشیده شود. این فرایند به تدریج باعث درد شدید در ناحیه مفصل ران، محدودیت در حرکت، و ناتوانی در استفاده از پا میشود.
چه بیماری هایی موجب سیاه شدن لگن میشوند
این وضعیت میتواند نتیجه برخی بیماریها و شرایط خاص باشد که جریان خون به استخوان را مختل میکنند. مهمترین آنها عبارتند از
دیابت
دیابت نوعی بیماری مزمن است که میتواند به عروق خونی آسیب رسانده و منجر به کاهش جریان خون به استخوانها شود. این امر میتواند خطر نکروز را افزایش دهد.
شکستگی
شکستگی لگن در ناحیه گردن استخوان ران میتوان با آسیب به جریان خون سر استخوان ران موجب بروز این بیماری شود.
بیماریهای خودایمنی
بیماریهایی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید که سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار میدهند، میتوانند به عروق خونی آسیب زده و جریان خون به استخوان را مختل کنند. این بیماریها معمولاً با التهاب مزمن و استفاده طولانیمدت از داروهای کورتیکواستروئید همراه هستند، که هر دو عامل میتوانند به نکروز آواسکولار منجر شوند.
کمخونی داسی شکل
این بیماری ژنتیکی موجب تغییر شکل گلبولهای قرمز خون میشود و باعث انسداد عروق کوچک میشود. در نتیجه، جریان خون به سر استخوان ران کاهش مییابد و خطر نکروز افزایش پیدا میکند.
مصرف مزمن الکل
مصرف زیاد و طولانیمدت الکل میتواند به آسیب کبدی، افزایش چربی خون و کاهش جریان خون به استخوانها منجر شود.
علائم نکروز سر استخوان ران چیست
علائم این بیماری به مرور زمان ظاهر میشوند و در مراحل اولیه ممکن است بسیار خفیف باشند. مهمترین علائم بیماری عبارتند از
درد
درد لگن اولین و شایعترین علامت این بیماری است. این درد معمولاً به صورت تدریجی شروع میشود و در ابتدا ممکن است فقط هنگام فعالیت فیزیکی یا ایستادن طولانیمدت احساس شود. با پیشرفت بیماری، درد ممکن است دائمی شود و حتی در حالت استراحت نیز وجود داشته باشد. محل درد اغلب در ناحیه کشاله ران، باسن یا زانو است و ممکن است به دیگر قسمتهای پا منتشر شود.
محدودیت حرکتی
با پیشرفت نکروز، حرکت مفصل ران به مرور محدودتر میشود. بیمار ممکن است در خم کردن، چرخاندن یا باز کردن مفصل ران دچار مشکل شود. این محدودیت در حرکت میتواند به کاهش توانایی در انجام فعالیتهای روزمره منجر شود.
لنگیدن
با افزایش درد و محدودیت حرکت، فرد ممکن است به طور ناخودآگاه شروع به لنگیدن کند. لنگیدن یک مکانیسم جبرانی برای کاهش فشار روی مفصل آسیبدیده است.
ضعف عضلانی
به دلیل عدم استفاده کامل از پا و مفصل ران، عضلات ناحیه ران و باسن ممکن است به مرور ضعیف شوند. این ضعف عضلانی میتواند باعث افزایش درد و مشکلات حرکتی شود.
تشخیص نکروز آوازکولار چگونه است
تشخیص نکروز معمولاً با توجه به علائم بالینی و استفاده از تکنیکهای تصویربرداری انجام میشود. راه های تشخیص عبارتند از
معاینه بالینی
پزشک ابتدا از بیمار درباره علائم، تاریخچه پزشکی، و عوامل خطر مانند مصرف الکل یا استفاده از داروهای کورتیکواستروئید سوال میکند. سپس معاینه فیزیکی انجام میدهد تا نواحی دردناک و محدودیتهای حرکتی را بررسی کند.
تصویربرداری
برای تأیید تشخیص و ارزیابی میزان آسیب به سر استخوان ران، از روشهای تصویربرداری مختلف استفاده میشود:
رادیوگرافی
در مراحل اولیه ممکن است تغییرات خاصی را نشان ندهد، اما در مراحل پیشرفتهتر فروپاشی استخوان و تغییر شکل مفصل را نمایان میسازد.
امآرآی
دقیقترین روش برای تشخیص نکروز آواسکولار است. MRI میتواند تغییرات اولیه در استخوان، حتی قبل از مشاهده در رادیوگرافی، را نشان دهد و میزان گستردگی نکروز را ارزیابی کند.
اسکن استخوان
گاهی برای تشخیص زودهنگام نکروز آواسکولار از اسکن استخوان استفاده میشود که میتواند نواحی با جریان خون کاهشیافته را شناسایی کند.
درمان سیاه شدن سر استخوان چیست
درمان سیاه شدن سر استخوان ران به میزان پیشرفت بیماری و شدت آسیب به استخوان و مفصل بستگی دارد. هدف درمان کاهش درد، جلوگیری از پیشرفت بیماری، و بهبود عملکرد مفصل ران است. درمانها ممکن است غیر جراحی یا جراحی باشند.
درمان های غیر جراحی
مهنترین این درمان های عبارتند از
استراحت و کاهش وزن: در مراحل اولیه بیماری، کاهش فشار بر روی مفصل ران از طریق استراحت، کاهش وزن و استفاده از عصا یا واکر میتواند کمککننده باشد.
داروها: داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب تجویز میشوند. همچنین داروهایی که ممکن است به بهبود جریان خون به استخوان کمک کنند، گاهی مورد استفاده قرار میگیرند.
فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف مفصل ران و بهبود دامنه حرکتی مفصل میتواند مفید باشد. این تمرینات به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک میکنند.
درمانهای جراحی
مهترین درمان های جراحی عبارتند از
دکمپرشن: این روش جراحی شامل برداشتن بخشی از استخوان آسیبدیده برای کاهش فشار درون استخوان و بهبود جریان خون است. این روش معمولاً در مراحل اولیه بیماری مؤثر است.
تعویض مفصل ران (آرتروپلاستی): در مراحل پیشرفته بیماری که مفصل ران به شدت آسیب دیده است، تعویض کامل مفصل ران ممکن است ضروری باشد. این جراحی شامل جایگزینی سر استخوان ران با یک پروتز مصنوعی است.
درمانهای جراحی معمولاً برای بیمارانی که به درمانهای غیرجراحی پاسخ ندادهاند یا بیماری آنها پیشرفته است، توصیه میشود. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح میتواند از نیاز به جراحیهای بزرگتر و عوارض طولانیمدت جلوگیری کند.
