چگونه بیماری ام‌اس بر سلامت دهان و دندان تأثیر می‌گذارد؟ بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) یکی از بیماری‌های مزمن سیستم عصبی است که به‌تدریج باعث تخریب غلاف میلین در اعصاب می‌شود و می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم را در بدن انسان ایجاد کند. این بیماری خودایمنی که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی بیمار از جمله سلامت دهان و دندان تاثیر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که پوسیدگی دندان و بیماری‌های پریودنتال (لثه) در افراد مبتلا به ام اس شیوع زیادی دارد که این موضوع توجه ویژه به مراقبت‌های دندانپزشکی را در این بیماران ضروری می‌سازد.

در این مقاله قصد داریم رابطه بین ام‌اس و سلامت دهان را از زوایای مختلف بررسی کنیم:

• اینکه چگونه ام‌اس می‌تواند وضعیت دهان را تحت تأثیر قرار دهد؟
• چه چالش‌هایی در درمان دندانپزشکی بیماران مبتلا به ام‌اس پیش می‌آید؟
• چه راهکارهایی برای مقابله وجود دارد؟
• چه نوآوری‌هایی در آینده می‌توانند به بهبود وضعیت این بیماران کمک کنند؟

ام اس و دندان درد

بسیاری از بیماران ام‌اس از درد شدید، تیرکشنده یا ناگهانی در دندان‌ها یا فک شکایت دارند، در حالی که دندان‌پزشک هیچ پوسیدگی یا مشکل لثه‌ای پیدا نمی‌کند. در چنین مواردی، ممکن است فرد دچار نورالژی عصب سه‌قلو (Trigeminal Neuralgia) باشد. وقتی ضایعه (Plaque) در مسیر عصب سه‌قلو یا ساقه مغز ایجاد شود، پیام‌های درد به‌طور غیرطبیعی به مغز می‌رسند. در نتیجه مغز فکر می‌کند دندان آسیب دیده، در حالی که منشاء درد در خود سیستم عصبی است.

به همین دلیل، درمان‌های دندان‌پزشکی مثل پر کردن، عصب‌کشی یا کشیدن دندان معمولاً این نوع درد را برطرف نمی‌کنند و حتی ممکن است آن را بدتر کنند.

درمان دندان‌درد ناشی از ام‌اس

درمان این نوع درد باید توسط متخصص مغز و اعصاب انجام شود، نه دندان‌پزشک. داروهای متداول شامل:

• کاربامازپین (Carbamazepine)
• گاباپنتین (Gabapentin)
• پری‌گابالین (Pregabalin)
• در موارد مقاوم: درمان‌های جراحی عصب سه‌قلو یا تزریق بوتاکس در ناحیه دردناک

پس در نتیجه در بیماران مبتلا به ام‌اس، هر دندان‌دردی الزاماً به معنی مشکل دندانی نیست. در بسیاری موارد، علت عصبی و مرتبط با خود بیماری است.

بیماران ام اس و دندانپزشکی

در بیماری ام‌اس هدایت عصبی مختل می‌شود و علائمی مانند ضعف حرکتی، اختلال در تعادل، خستگی، اختلالات بینایی، اختلالات حسی، ضعف در کنترل ادرار و کنترل عضلات رخ می‌دهد.علاوه بر تأثیرات معمول، تأثیرات جانبی بر سایر ارگان‌ها از جمله دهان و دندان کمتر مورد توجه قرار گرفته است، اما اهمیت این بخش روز به روز بیشتر نمایان می‌شود. شاید برایتان سوالباشد که آیا درمان‌های دندانپزشکی می‌تواند باعث تشدید علائم ام اس شود؟ درمان‌های دندانپزشکی استاندارد معمولاً باعث تشدید علائم ام اس نمی‌شوند، اما استرس مرتبط با ویزیت دندانپزشکی می‌تواند برخی علائم را موقتاً تشدید کند.

ام اس و دندان

در ادامه به ارتباط سیستم عصبی و وضعیت دهان می پردازیم. چرا سلامت دهان در بیماران ام‌اس اهمیت دارد؟ در نگاه اول، ممکن است ام‌اس را صرفاً یک بیماری عصبی بدانیم و دهان و دندان را بی‌ارتباط تلقی کنیم. اما واقعیت این است که وضعیت سیستم عصبی بر توانایی کنترل عضلات، حس و حرکت تأثیر می‌گذارد و دقیقاً همین بخش‌ها در انجام بهداشت دهان دخیل‌اند . در ادامه دلیل کلیدی ارتباط بین ام‌اس و سلامت دهان را تضیح داده ایم:

افزایش التهاب سیستمیک و تأثیر بر لثه‌ها

بیماری ام‌اس با یک وضعیت التهابی همراه است؛ از طرفی، بیماری‌های لثه و پریودنتال نیز منبع التهاب مزمن هستند. بنابراین ممکن است یک ارتباط دوجانبه بین التهاب پریودنتال و پیشرفت ام‌اس وجود داشته باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که کنترل بهتر التهاب دهان ممکن است به کاهش بار التهابی کل سیستم کمک کند.

بنابراین، مراقبت و توجه ویژه به وضعیت دهانی در بیماران ام‌اس نه تنها یک نیاز زیبایی یا جانبی نیست، بلکه بخشی حیاتی از مدیریت کلی سلامت این بیماران است.

تاثیر ام اس بر دندان

بسیاری از داروهای مصرفی در مدیریت ام‌اس می‌توانند عوارض جانبی دهانی داشته باشند. برخی از این اثرات عبارت‌اند از:

1. التهاب و تورم مخاطی: استفاده از کورتیکواستروئیدها، داروهای ایمونوساپرسیو یا برخی داروهای ضد صرع می‌تواند باعث حساسیت لثه، التهاب مخاطی یا زخم‌های دهانی شود.
2. افزایش خطر عفونت: کاهش سیستم ایمنی یا داروهای سرکوب‌گر ایمنی می‌توانند ریسک عفونت‌های فرصت‌طلب دهانی مانند کاندیدیازیس یا هرپس را افزایش دهند.
3. دیس‌گوزیا (اختلال چشایی): برخی داروها می‌توانند طعم دهانی را تغییر دهند یا احساس فلزی شدن طعم را ایجاد کنند.

برای درک عمیق‌تر ارتباط بین ام‌اس و سلامت دهان، در این بخش برخی از مطالعات علمی و آمارهای به‌روز را مرور می‌کنیم.

مطالعه Oral Manifestations of Multiple Sclerosis: A Systematic Reviewدر سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که:

افراد مبتلا به ام‌اس غالباً دارای علائم دهانی مانند کاهش ترشح بزاق (hyposalivation)، افزایش بیماری لثه (periodontal disease)، افزایش شاخص DMFT (تعداد دندان‌های خراب، کشیده، پر شده)، حساسیت دندانی و درد دهانی هستند .این مطالعه تأکید می‌کند که یک رابطه دوجانبه بین اختلالات عصبی و سلامت دهان وجود دارد و مدیریت جامع لازم است.

خشکی دهان و ام اس

بسیاری از داروهایی که برای درمان ام‌اس به کار می‌روند (مانند داروهای ضداسپاسم، داروهای ضدافسردگی، داروهای مثانه و برخی داروهای ایمونومدولاتور) ممکن است باعث کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان (xerostomia) شوند. بزاق نقشی حیاتی در تمیزی دهان، خنثی‌سازی اسید، پیشگیری از پوسیدگی و حفظ سلامت لثه دارد.

دندانپزشکی برای بیماران ام اس

یکی از محدودیت‌های فیزیکی در دریافت خدمات دندانپزشکی بیماران ام اس، زمان طولانی انجام خدمات است. فردی که ام اس دارد، علایمی مانند اسپاسم عضلات، استرس و خستگی را تجربه می‌کند، بنابراین قادر نیست مدت زمان طولانی روی صندلی دندانپزشکی بنشیند. در این شرایط دنانپزشک باید هر بیست دقیقه یا هر نیم ساعت، استراحت‌های پنج الی ده دقیقه‌ای اعمال کند.

همچنین باید زمان نوبت‌دهی به بیماران ام اس برای خدمات دندانپزشکی صبح زود باشد که فرد حداکثر انرژی را دارد. به دلیل ضعیف شدن ماهیچه‌هایی که مسئول کنترل تنفس هستند، معمولا افراد مبتلا به ام اس، حین انجام خدمات دندانپزشکی، با مشکلات تنفسی مواجه خواهند شد.

ایمپلنت برای بیماران ام اس

آیا ایمپلنت دندان برای بیماران مبتلا به ام اس بی‌خطر است؟ ایمپلنت دندان می‌تواند برای بیماران مبتلا به ام اس گزینه مناسبی باشد، اما می‌تواند چالش‌های خاصی داشته باشد. ارزیابی دقیق وضعیت سلامت عمومی، تراکم استخوان و کنترل بیماری قبل از انجام درمان ضروری است. برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، مشکلات رایج دندانپزشکی که بیماران مبتلا به ام اس با آن مواجه هستند و چالش‌های درون مطب مرتبط با بیماری ام‌اس، می‌توانید به صفحه ام اس و ایمپلنت دندان مراجعه کنید.

آمپول بی حسی دندان و ام اس

آیا تزریق آمپول بی‌حسی دندان برای بیماران ام اس خطرناک است؟ خیر، تزریق آمپول بی‌حسی دندان برای بیماران ام اس عموماً ایمن در نظر گرفته می‌شود. با این حال، باید با احتیاط‌های لازم و تحت نظارت دندانپزشکی انجام شود که با شرایط بیماری ام اس آشنا است.

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که استفاده از بی‌حسی‌های موضعی در دندانپزشکی برای بیماران ام اس عموماً ایمن است و هیچ مدرک معتبری مبنی بر تشدید علائم ام اس با استفاده از بی‌حسی‌های موضعی استاندارد وجود ندارد. بی‌حسی‌های موضعی بدون وازوکانستریکتور مانند لیدوکائین ساده معمولاً گزینه بهتری برای بیماران ام اس هستند. انتخاب نهایی باید توسط دندانپزشک و با مشورت نورولوژیست انجام شود.

ام اس و کشیدن دندان

کشیدن دندان در بیماران ام‌اس قابل انجام است اما باید با هماهنگی کامل بین دندان‌پزشک و پزشک متخصص اعصاب، انتخاب صحیح زمان درمان، بی‌حسی مناسب و مراقبت‌های ویژه بعد از عمل انجام شود.

در پایان، نوآوری‌ها در دندانپزشکی برای بیماران ام اس

فناوری‌های جدید در خدمات دندانپزشکی برای این بیماران عبارت است از:

• دندانپزشکی دیجیتال: استفاده از اسکنرهای داخل دهانی برای کاهش زمان درمان و افزایش دقت
• بی‌حسی‌های پیشرفته: استفاده از تکنیک‌های جدید برای کاهش ناراحتی ناشی از تزریق
• مواد دندانی سازگارتر: توسعه مواد ترمیمی با دوام‌تر و با نیاز به نگهداری کمتر

در این مقاله دیدیم که بیماری ام‌اس نه تنها بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد، بلکه به‌طرز قابل توجهی سلامت دهان و دندان را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. از خشکی دهان و التهاب لثه گرفته تا چالش‌های درمانی مانند ایمپلنت، اهمیت مراقبت دهانی در بیماران ام‌اس بسیار بالا است. با انجام اقدامات صحیح و به‌موقع، می‌توان کیفیت زندگی بیماران ام‌اس را بهبود داد و ریسک مشکلات دهانی را کاهش داد.

منبع: https://matab365.com/